Izomery Trans Kwasów tłuszczowych

Tłuszcze trans (właściwa nazwa to izomery trans kwasów tłuszczowych) powstają podczas utwardzania olejów roślinnych. Proces ten nazywamy uwodornieniem i polega na dodaniu wodoru pod wysokim ciśnieniem. Niestety w trakcie tego procesu powstają szkodliwe dla naszego organizmu tłuszcze trans. W ten sposób otrzymujemy np. twarde margaryny. Izomery trans zaliczamy do tej samej grupy co kwasy nasycone, gdyż tracą swoje biologicznie role i stają się jedynie źródłem energii. W temperaturze pokojowej mają konsystencję stałą.

Spożycie w Polsce i Europie

Naturalnym źródłem kwasów tłuszczowych trans w naszej diecie są produkty mleczarskie i mięsne. W mięsie (wołowina, cielęcina, jagnięcina) ich średnia zawartość to od 0,2 do 10%, a w mleku i jego przetworach to 3-7%.
Niestety głównym źródłem w naszej diecie kwasów tłuszczowych izomerii trans (86,2%) są produkty, które w swoim składzie zawierają uwodornione oleje roślinne czyli margaryny, produkty cukiernicze, tłuszcze smażalnicze i produkty typu fast food.
Spożycie Tłuszczów trans w Europie ocenia się na 1,2–6,7 g dziennie, co odpowiada 0,5–2,1% energii. W Polsce szacuje się, że dzienne spożycie tłuszczów trans wynosi 2,8–6,9 g i znacznie przekracza ich zalecenia żywieniowe.  Ilość spożywanych kwasów tłuszczowych trans nie powinna przekraczać 1% energii dziennie, co stanowi ok. 2 g w diecie.

Negatywny wpływ na organizm Człowieka

• Utrata integralności błon komórkowych- izomery trans kwasów tłuszczowych bardzo łatwo wbudowują się w fosfolipidy błonowe zmniejszając elastyczność i płynność błon komórkowych. Prowadzi to do upośledzenia aktywności enzymów i receptorów błonowych, a w konsekwencji do zaburzenia funkcjonowania komórek organizmu. W późniejszych etapach sprzyja rozwojowi miażdżycy i zakrzepicy.
• Działania nowotworowe- poprzez wcześniej wspomnianą zmianę w funkcjonowaniu błon komórkowych tłuszcze trans mogą sprzyjać nasileniu namnażania się komórek nowotworowych, co prowadzi do rozrostu guzów. Badania dowodzą że osoby, których dieta bogata jest w te tłuszcze, mają wyższą tendencję do zachorowań na raka piersi, prostaty i okrężnicy.
• Wzrost poziomu cholesterolu- Tłuszcze trans obniżają frakcję „dobrego” dla nas cholesterolu HDL a podwyższą „zły” cholesterol LDL, co sprawia, że są niesamowicie groźne dla naszego zdrowia. Podwyższają również poziom trójglicerydów.
• Wpływ na rozwój cukrzycy- Udowodniono, że konsumpcja izomerów trans zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Powodują wzrost oporności insulinowej, a konkretnie za to zjawisko odpowiada kwas elaidynowy.
• Rozwój otyłości- Podwyższone spożycie tłuszczów trans w diecie powoduje rozwój otyłości, szczególnie wewnątrzbrzusznej tkanki tłuszczowej.
• Negatywny wpływ na organizm niemowląt i dzieci- Wykazano, że spożywane w nadmiarze tłuszcze trans blokują reakcję syntezy kwasu linolowego (Omega 6) i α-linolenowego (Omega 3). Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku dzieci, gdyż długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe mają ogromne znaczenie w przypadku rozwoju układu nerwowego, mózgu i siatkówki oka. Wysokie spożycie tłuszczów trans sprawia, że w przypadku młodych osób mogą występować poważne zaburzenia tych układów.
• W badaniach in vitro oraz na zwierzętach wykazano, że izomery trans mogą aktywować cytochromy P-450. Ich aktywność biologiczna sprzyja wytwarzaniu wolnych rodników oraz ich reaktywnych form, które powodują rozwój miażdżycy, cukrzycy typu drugiego, a także nowotworów. Mogą powodować również zmiany w układzie odpornościowym.

Podsumowanie

Niestety często nie zdajemy sobie sprawy, że spożywane przez nas mocno przetworzone produkty, nie wyrządzą krzywdy tylko naszej sylwetce, ale także mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Powinniśmy szczególnie unikać produktów bogatych w izomery trans kwasów tłuszczowych, gdyż to one mogą powodować powstawanie wielu schorzeń, które zniszczą nam zdrowie. Jest to bardzo ważne zagadnienie, gdyż obecnie w Polsce i Europie spożycie tłuszczów trans jest na znacznie wyższym poziomie w stosunku do dopuszczalnego. Powinniśmy radykalnie zmienić naszą dietą aby wykluczyć produkty w nie bogate.